Ken je dat. Op zaterdag na Black Friday begeeft je koelkast het. Je gaat zelfs de irritante zoem waaraan je je al maanden ergerde missen.

Niets is nieuw aan de norse, nijdige novembermaand. Toch word ik elk jaar weer overvallen door het laatste seizoen. December heeft Sinterklaas, Yule, Hannukah, wintersolstice en kerstmis. Dan ben ik weer aan de duisternis gewend en helpen de vieringen van licht en hoop om vooruit te durven dromen.

Ken je die van die twee gekken die eindelijk na jaren uit het gekkenhuis mogen omdat ze zijn genezen?

Sommige liedjes kloppen niet. Je voelt het meteen maar het duurt even voor je weet wat er mis is. De tekst en melodie horen niet bij elkaar. Bij een opgewekt deuntje als ‘alles is voor Bassie’ denk je dat Bassie veel geluk heeft. Bassie wint altijd, al is ie een inhalige clown die niets wil delen. Dat verwacht je.

Hoe komt het eigenlijk dat Einstein wordt beschouwd als natuurkundige? De man was een pure filosoof. Tijd is relatief en zeker geen rechte lijn. Helemaal los van hoe snel ik me verplaats; mijn tijd is niet de jouwe.

Zo, dat hebben we weer gehad. In week 38 kregen we de stoet, de troonrede en de miljoenennota. Vorige week waren we in de ban van de algemene vergadering van de VN. Het is twaalf weken tot het nieuwe jaar en dan is het nog maar vijf jaar tot het nieuwe 1984 of anders de brave nieuwe wereld.

Klik, heb ik beet? Ja toch, ik heb u te pakken. Met zo’n kop weet je zeker dat de nieuwsgierige mens even wil lezen waarover niemand praat en waarom. In vakjargon heet dit click bait.

Van mijn nichtje leerde ik vandaag dat je bij het schaken altijd minimaal twee stappen vooruit moet denken. Daarbij moet je vooral niet alleen letten op de stukken die al dan niet aangevallen worden, maar op de lege velden. 

De laatste F staat voor forever, maar(spoileralert) in werkelijkheid betekent het Forget-it-but. BFF is jeugdjargon dat nu ook door oude taarten wordt gebezigd. Je kan maar beter meedoen. Niet alleen gaat het om de bescherming van de vrijheid van meningsuiting, maar ook om Swiftie zijn. Als je wilt meetellen moet je meedoen en meedoen is hardop meepraten.

Ojee, nu moet ik een muur in mijn huiskamer schilderen! Dat is de schuld van Kees van Kooten. Ik hoop dat hij een goede aansprakelijkheidsverzekering heeft. De wijnvlekken op het scherm van mijn laptop zijn snel schoongemaakt maar de vlekken op het rauhfaserbehang gaan er niet uit.

Hieperdepiep, het is vakantie. De vierdaagse is zonder doden voltooid, de meldingen van hittegolven baren minder zorgen dan toen de wereld nog geen klimaatcrisis kende en voor een paar weken waren we allemaal een donsje oranje hoop.

Boeien! Niet dus. Lekker belangrijk! Het is een dubbele bevestiging die een dubbele ontkenning uitdrukt. Lekker is vies en belangrijk is futiel en onbeduidend, iets om te negeren en vooral geen aandacht aan te geven. Het is een synoniem voor volledige desinteresse. Het is jongerenjargon dat een stijl en houding weerspiegelt.

Waarom is het zo’n schamel politiek klimaat, juist in het jaar waarin vijftig landen de democratie mogen gaan verdedigen in vrije verkiezingen? Het is huilen met de pet op. Dit zou een jubeljaar moeten zijn, waarin het verhaal van alles dat de vrije wereld bereikt heeft, wordt gevierd. Een jubeljaar voor Europapa om op door te werken. Doorgaan met bouwen aan die wereld waarin ‘alle mensen broeders worden’.

Als kind kregen mijn broers en ik een paar stevige lessen in alledaagse levenswijsheid. De eerste les was dat rechtvaardigheid bestaat.

Met zoveel feestdagen en herdenkingen achter elkaar, drijven mijn gedachtes ongestoord terug naar de kinderjaren. Dodenherdenking, Bevrijdingsdag, Hemelvaart, en binnenkort Pinksteren; in mijn geheugen verbleekt het bij de glans van Koninginnedag.

Het zal je maar gebeuren. Je doet je ogen open en hoort beierende klokken en jubelende stemmen: ‘Het is een jongen’. Je kijkt om je heen. Wie dan? Blijkt dat je het zelf bent. Jij bent de blakende blozende toekomst die in de wieg is gelegd om ervoor te zorgen dat ons moeraslandje, na drie madammekes, eindelijk weer een levensechte prins en koning zal hebben.

Het moet niet gekker worden. In de Verenigde Staten probeert kameraad Trump, oeps, foutje, kandidaat Trump zich van faillissement en detentie te redden door een nieuwe troef uit te spelen. Voelt u hem? Trump-troef. Hij gaat merchandise verkopen.

Elke Goede Vrijdag, in de middag, zo rond drie uur, kijk ik uit het raam om te zien of de lucht donker kleurt. Ik kan het niet helpen, het is erin geslopen en gebleven. Wie een halve eeuw geleden opgroeide in een dorp in Zuid-Limburg zal dit herkennen. Het paasverhaal en wat eraan vooraf gaat was voor een Limburgse kleuter behoorlijk confronterend.

Ooit bestond de mensenwereld uit stoere mannen en onderworpen slaven en vrouwen. Alsof het door DNA bepaald was, werd de maatschappij gestoeld op die driedeling.

Het is alweer ruim dertig jaar geleden dat Engelsman John Elkington een goedaardige vorm van kapitalisme bedacht, die het failliete communisme zou vervangen en overtreffen in positief effect voor de samenleving. Toch schiet het maar niet op met die mooie nieuwe wereld voor mens, natuur en maatschappij, de losse vertaling van ‘people, planet & prosperity’.

Een, twee, drie, effe proeven aan de sfeer

Met de beentjes op en neer

En we klinken nog een keer

Vier, vijf, zes, maar we blijven bij de les

Okal bende gij best ‘n toffe peer.

Ik groeide op in Brabant en Limburg en daarom heb ik nu het recht de blues te zingen. Welluk? Iek heur oe denken. Ge moe nie zevelen. Ge ben un verwonde kwast, zeker.

Bewaren, omdat het gerust stelt dat ergens, wat je ooit beroerde, nog te vinden zal zijn.

Verschuiven, omdat de te strakke lijnen het zicht vervormen en het inzicht verkleinen.

Vergeven omdat vergeten niet mogelijk is.

Verbergen omdat weten verboden is.

Eerlijk, wat is taal toch heerlijk! Iemand bedacht ooit dat leesblindheid dyslexie moest heten. Hoe kwam ie erbij, had ie geen moeilijker woord kunnen kiezen? Garnaal en generaal dat was er een voor mij. Die twee woorden verwisselde ik als kind, nog net ten tijde van Garnaal de Gaulle. Misschien kwam het doordat die man in het buitenland woonde en we op vakanties generalen probeerden te vangen op de rotsen aan zee. Pardon, exkusee, dat hadden natuurlijk generaals moeten zijn of garnaals, logisch toch.

Ziet u ze ook steeds vaker? Op de parkeerplaats met de broodjes kaas, tijdens een snelle tussenstop op weg naar de vakantie in het zuiden. Tijdens carnaval, met een broodje kroket tussen de tanden en in elke hand een pilsje. Bij de friettent met een broodje hamburger na afloop van een sportwedstrijd of festival. Beren die broodjes smeren. Je ziet ze overal en eigenlijk is het al helemaal geen wonder meer, die gezellige vertrouwde broodjes smerende beren. Ons kent ons, dat is eigen volk.

AI jaay jippie jee, het gaat gebeuren! We zullen niet alleen een basisinkomen hebben maar we zullen allemaal rijk zijn. Overvloed aan alles, dat belooft Elon Musk. Daarvoor gaat AI zorgen, en de wereldleiders hangen aan Elon’s lippen. Deze week kwam, wat veel Republikeinen ‘deep state’ noemen, bijeen met wat anderen dan weer omschrijven als ‘deep corporate’.

Tachtig zijn is niet alles waar het om draait. En het is niet zo erg of zo geweldig om tachtig te worden. “It’s not all it’s cracked up to be." Dat zegt Überrolmodel Mick Jagger als zijn mede-Stones vragen of ze zich zorgen moeten maken. Hun verjaardagen staan voor de deur, net als de vrijgave van de eerste nieuwe Rolling Stones lp in achttien jaar. Nou ja, de eerste uitgave van nieuw origineel materiaal.

Pang, wham; het is herfst. Zojuist was het nog lekker laat licht en zwoel. We zaten samen in de achtertuin te kijken naar de zonsondergang. Dan opeens schemert het nog als je om acht uur op de fiets stapt. Later dezelfde dag keer je rond zeven uur ’s avonds terug en je merkt dat je fietslicht het niet doet.

Ligt het aan de herfst? Is het vanwege de wat beduusde Prinsjesdag? Hoe komt het toch, dat ik me sip voel en beteuterd? Prinsjesdag misschien!

Ooit, vele jaren geleden kwam ik in een pretpark in Amerika oog in oog met Michael Jackson. Hij had een doek over zijn gezicht. Het was het eerste mondkapje dat ik zag, zeg maar, open en bloot en plein public. Ik voelde een intens medelijden.

Hoe komt het dat juist degenen die niet verlegen zitten om een appeltje voor de dorst, hun dagen en nachten vullen met de jacht op mazen in de wet? Bij deze sombere bezigheidstherapie is een heel ecosysteem betrokken van gatenexperts, consultants en lobbyisten. Er zijn meesterontduikers, afhankelijke politieke vertegenwoordigers, en pak-me-dan advocaten. Toch is het een werkgelegenheidscreatie die het daglicht slecht verdraagt.

Stel je voor, beeld je in! Dat was ooit de uitdaging van John Lennon. Tegen iedereen die dacht dat alleen dromers een wereld bedenken waarbij grenzen, naties en bezittingen overbodig zouden zijn zei hij: "wacht maar af, op een dag schaar je je bij ons."

Wie ben ik om de blues te zingen? Ik ben blank, ik ben als kind niet geslagen en niemand heeft mijn hond afgepakt. Woke was lang een geliefd woord in de blues; ‘I woke up this morning and the dog was gone.’ In de blues is wakker worden het eerste drama van de dag.

Ruim vijf jaar geleden kwam ik met hangende pootjes terug naar Nederland. Een echtscheiding zette een punt achter buitenlandse avonturen. Totaal naïef dacht ik dat er in Nederland een loket zou zijn voor terugkerende vaderlanders. Niets was minder waar. Nederland was veranderd.

De geschiedenis kan je niet veranderen. Wat is gebeurd is gedaan. Wel is er steeds verandering in hoe je kijkt naar dat wat is gebeurd. Dat doet elk mens. Wanneer je als puber terugkijkt op je peuterjaren vind je dat je toen zo onbenullig was. Twintig jaar later is je kijk op die kinderjaren weer anders en tegen de tijd dat je gepensioneerd bent en terugdenkt, zie je weer een ander verhaal.